Türk ve Romen bilim takımı, tarım ve besin bölümü için büyük kıymet taşıyan fosforun geri kazanımı için bilimsel güçlerini birleştirdi
Bu proje ile tarım ve besin dalı için sürdürülebilir, pak üretim teknolojisi geliştirilecek
TÜBİTAK ile Romanya Araştırma, İnovasyon ve Dijitalleşme Bakanlığı (MCID) tarafından açılan İkili İşbirliği Programı 2024 Yılı Daveti kapsamında desteklenen ortak memleketler arası projelerden birisi de Ege Üniversitesinin projesi oldu. Proje ile tarım ve besin bölümü için büyük ehemmiyet taşıyan fosforun, fosfor içeren iki atığın yakılarak yanma küllerinden geri kazanma sürecinin geliştirilmesini amaçlanıyor.
Ege Üniversitesi (EÜ) Güneş Gücü Enstitüsü Güç Teknolojileri Anabilim Kolu öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu’nun Türkiye, Bükreş Politeknik Üniversitesinden Dr. Mihaela Bălănescu’nun Romanya yürütücülüklerini yaptığı “Temiz Üretim Zincirinde Entegre Güç ve Etraf İdaresi Yoluyla Atıktan Sürdürülebilir Fosfor Geri Kazanımı (PREWA)” başlıklı proje TÜBİTAK ve MCID tarafından açılan 2024 yılı daveti kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, projenin Türkiye ayağı yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu’yu makamında ağırlayarak tebrik etti. Rektör Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemiz akademisyenleri, başta ülkemiz olmak üzere insanlığın muhtaçlıkları doğrultusunda araştırma alanlarını ağırlaştırarak memleketler arası iş birlikli kıymetli projeler hazırlamaya devam ediyorlar. Yenilikçi ve özgür bilimsel projelerden teknolojik gelişmelere istikamet veren araştırmalara kadar geniş bir yelpazede çalışmalara imza atıyorlar. Güneş Gücü Enstitüsü Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu hocamızın ülkemiz ayağını yürüttüğü PREWA projesi, güç ve atık idaresi ile fosfor geri kazanımı alanında çevresel sürdürülebilirliğe kıymetli katkılar sağlayacak. Milletlerarası ortaklı nitelikli çalışmaları ile tam akredite, ulusal yenilik ödüllü, sıhhat temalı araştırma üniversitemizin milletlerarasılaşma misyonuna ve bilimsel gücüne katkı sunan hocamızı tebrik ediyorum” dedi.
“Fosfor AB’nin kritik gereç listesinde yer alıyor”
Güneş Gücü Enstitüsü Güç Teknolojileri Anabilim Kısmı öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu ise “Dünyada fosfat kayaçları birkaç ülke inhisarında bulunmaktadır. Türkiye, Romanya ve hatta AB seviyesinde tarımda fosfor arzının gelecekteki teminatı için besin üretim ve tüketim zincirinden fosfor geri kazanımı, sürdürülebilir seçeneklerden biridir. AB’nin kritik gereç listesine aldığı fosfor için geliştirdiğimiz PREWA projesi bu alanda sürdürülebilir, pak üretim teknolojisinin geliştirmesini amaçlamaktadır. Proje kapsamında seçilen atıklardan, arıtma çamuru ve kullanılmış mantar kompostu nispeten yüksek fosfor içerikleriyle kıymetli birer ikincil fosfor kaynağı olarak kabul edilmektedir” diye konuştu.
“Çevre dostu tahliller sunulacak”
Projenin içeriği ile ilgili bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu, “Projede, kullanılmış mantar kompostu ve arıtma çamurunun yakılmasıyla üretilen küllerden azamî fosforun geri kazanılması hedeflenmiş, bu atıkların değerlendirilmesinde çevresel tesirlerinin en aza indirilmesi ve güç maliyetlerinin düşürülmesi planlanmıştır. Bu bağlamda, seçilen atıklardan fosforun geri kazanımı için akışkan yatak yakma teknolojisi, mikrodalga teknolojisi ve biyokarbon üretimi için de piroliz teknolojileri kullanılacaktır. Akışkan yatak yakma teknolojisi ile elde edilecek fosforca varlıklı kül, mikrodalga ısıtma tekniği ile işlenerek fosfor geri kazanımı sağlanacaktır. Ayrıyeten kül elde etme sürecinden elde edilen gücün, döngüsel iktisat çerçevesinde geliştirilen proseste yahut maksat atığın üretim tesisinde kullanımı öngörülmüştür. Laboratuvar ortamında geliştirilecek bu proseslerden elde edilen sonuçlar, modellenerek endüstriyel uygulamalar (scale-up) için işletme şartları tespit edilecektir. Geliştirilecek fosfor geri kazanım süreci, çevresel fizibilite açısından hayat döngüsü tahlili (LCA) kullanılarak pahalandırılacak ve alternatif bir süreç olan biyoçar üretimiyle karşılaştırılacaktır. Bu sistematik yaklaşım etraf dostu tahliller sunarken, atıkların verimli ve sürdürülebilir bir biçimde yönetilmesini sağlayacaktır” dedi.
“Yenilikçi eserler geliştirilecek”
PREWA projesinin Türkiye’den Ege Üniversitesi Güneş Gücü Enstitüsü ve Romanya’dan Bükreş Politeknik Üniversitesi iştirakinde yürütüleceğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Özben Kutlu, “Bu milletlerarası işbirliği sayesinde konusunda uzman araştırmacılarla, iki üniversitenin mevcut altyapılarının ortak kullanılması, teknolojik bilgi birikiminin artırılması ve transferi sağlanacaktır. PREWA projesi, atıkların bedelli eserlere dönüştürülmesi ve güç tüketiminin azaltılması yoluyla ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe değerli katkılar sağlayacaktır. Ayrıyeten, tarım ve güç bölümlerinde kullanılabilecek yenilikçi eserlerin geliştirilmesine imkan tanıyacaktır. Proje, sürdürülebilir atık ve güç idaresi uygulamalarının yaygınlaşmasına katkı sunarak, hem Türkiye hem de Romanya’da besin ve tarım kesiminde çevresel ve ekonomik güzelleşmeler sağlayacaktır” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı